Chrysocolly Chalcedony Từ Acari, Peru (Bản tin tháng 03/2011)

Mỏ khai thác đồng Acari ở vùng Arequipa, miền Nam Peru đã trở thành nguồn khoáng vật quý quan trọng như opal “Andean” màu hồng, xanh và chrysocolla chalcedony (Summer 2006 Gem News International [GNI], trang 176 – 177). Nhất là suốt hai năm vừa qua, mỏ đã cung cấp một lượng đáng kể chrysocolla chất lượng cao từ màu lục đến xanh, theo lời của Hussain Rezayee (Đá quý và khoáng vật hiếm, Beverly Hills, California). Tháng 4 năm 2008, ông nhận được một lô đá thô nặng 5 kg, sau đó ông cho cắt mài được ~500 ct dạng cabochon, có viên nặng đến 5 ct; ~20% là bán trong suốt. Tháng 5 vừa qua ông đã thu thập được thêm 300 kg khoáng vật từ Peru, lô này ông mài được 4.000 ct dạng cobochon chất lượng tốt, có viên nặng hơn 30 ct. Theo nguồn tin được biết thì các đá này được khai thác bằng phương pháp thủ công và chưa trải qua bất cứ xử lý nào. 

Hình 3: Các mẫu chrysocolla chalcedony (13,68 – 31,25 ct) được khai thác gần đây tại mỏ Acari, miền Nam Peru. Ảnh của Robert Weldon.

Ông Rezayee cho GIA mượn 5 viên cabochon (13,68 – 31,25 ct; hình 3) để kiểm tra và GIA đã ghi nhận được các đặc điểm sau: màu – xanh-lục và lục-xanh; độ trong suốt – trong mờ; chiết suất điểm RI – 1,54-1,55; lưỡng chiết suất – 0,01; tỷ trọng SG – 2,63; trơ dưới cả UV sóng ngắn và dài. Phổ kế để bàn thấy vạch phổ hấp thu tại 650 nm và không thấy vạch hấp thu biểu thị sự tẩm màu. Kiểm tra dưới kính hiển vi thấy trong vài mẫu có các đốm bao thể màu lục lờ mờ dọc theo các mặt nứt. Những đặc điểm này phù hợp với đặc tính của chrysocolla được lưu trữ trong các tài liệu trước đây, ngoại trừ chỉ số tỷ trọng SG là tương đối cao ( tài liệu ghi nhận SG từ 1,93 – 2,40; R. Webster, Gems, tái bản lần 5, hiệu chỉnh bởi P. G. Read, Butterworth-Heinermann, Oxford, UK, 1994, trang 399 – 400) và vẻ ngoài của chúng có màu sắc hầu như đồng nhất.

Phân tích hóa bằng Phổ huỳnh quang tia X phân tán năng lượng (EDXRF) phát hiện một lượng lớn nguyên tố Cu và Si, cũng như một lượng nhỏ Pb và Fe trong 2 mẫu. Phổ Raman và hồng ngoại được thực hiện để làm rõ hơn đặc điểm của các mẫu vật. Phổ hồng ngoại ghi nhận được các đỉnh hấp thu tại ~7077, 5234, 4440 và 2502 cm-1, cùng với một dãy rộng tập trung tại ~3708 – 2546 và 2405 – 800 cm-1, giống các đặc điểm của chrysocolla. Phổ Raman cho các chỉ số phù hợp với nhóm khoáng thạch anh trong dữ liệu lưu trữ của GIA.

Phổ cực tím gần hồng ngoại trong vùng nhìn thấy được (UV-Vis-NIR) được sử dụng để phát hiện sự tẩm màu trên chrysocolla chalcedony (xem A. Shen và nhóm tác giả, “Nhân biết sự tẩm màu trên chrysocolla chalcedony”, tạp chí G&G Fall 2006, trang 140) được qui định bởi tỷ số của cường độ kết hợp giữa nhóm Cu 2+ và liên kết cấu trúc của nhóm OH. Chalcedony có màu tự nhiên, cụ thể trong tường hợp này là chrysocolla có tỷ số từ 7 đến 44, trong khi các mẫu tẩm màu với dung dịch đồng sẽ có tỷ số từ 0,5 đến 3,0. Những mẫu này được chúng tôi kiểm tra có tỷ số từ 33,5 đến 54,7, điều này chứng thực rằng các mẫu này không bị tẩm màu. (Công Ty TNHH Giám Định Rồng Vàng -SJC lược dịch theo Erica Emerson (eemerson@gia.edu) và Jason Darley, Phòng Giám Định GIA, New York, trong Gem News International, G&G Summer 2010)